Koniec wsparcia finansowego dla branży paliw kopalnych, uznanie prawa do zdrowego środowiska, ochrona przed greenwashingiem czy bardziej sprawiedliwe zasady handlu i inwestycji – to niektóre postulaty dla nowych władz UE, które przedstawiła organizacja ClientEarth. Prace nad nimi powinien koordynować nowy wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej ds. Ludzi i Środowiska. Europa może lepiej zadbać o przyrodę, klimat i zdrowie obywateli.
– „W czerwcu wybierzemy nowych posłów i posłanki do Parlamentu Europejskiego. W przyszłej kadencji Europejski Zielony Ład będzie najpewniej korygowany. Na czele listy priorytetów musi znaleźć się zapewnienie Europejczykom zdrowego i bezpiecznego środowiska oraz budowa czystej gospodarki” – mówi Ilona Jędrasik, prezeska Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.
– „Postulujemy, aby zmiany w zielonej strategii szły w kierunku wzmacniania głosu ludzi i zapewnienia im większego bezpieczeństwa”.
Rekomendacje ClientEarth odnoszą się do europejskiej polityki klimatycznej, sektora rolno-spożywczego, gospodarowania energią, a także wskazują jak skuteczniej poprawiać wdrażanie i egzekwowanie przepisów dotyczących ochrony środowiska.
Przedstawiamy rekomendacje dla przyszłych władz UE. Manifest wskazuje na m. in. koniec wsparcia paliw kopalnych, uznanie prawa do zdrowego środowiska i powołanie wiceprzewodniczącego KE ds. Ludzi i Środowiska 🇪🇺 https://t.co/A7VDko2H0q
— ClientEarth Polska (@ClientEarth_PL) May 9, 2024
Szczegółowe propozycje zmian obejmują m.in.:
- powołanie wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej ds. Ludzi i Środowiska
- odejście od wspierania finansowego branży paliw kopalnych
- stosowanie zasady „zanieczyszczający płaci”
- dostosowanie unijnych ram handlowych i inwestycyjnych do wyzwań środowiskowych i klimatycznych
- ochrona konsumentów przed greenwashingiem
- przyspieszenie przejścia na zrównoważony system mobilności
- przyjęcie ram prawnych zrównoważonego systemu żywnościowego
- wzmocnienie ochrony praw człowieka w kontekście środowiska
– „Za pół roku obejmujemy przewodnictwo w Unii Europejskiej. To szansa, żeby wzmocnić bezpieczeństwo i pokazać, że zdrowie Polek i Polaków oraz wszystkich Europejczyków jest dla nas bardzo ważne” – tłumaczy Jędrasik.
– „Mieszkańcy Europy i firmy na kontynencie muszą odczuwać realne korzyści z czystej transformacji – nasza żywność powinna być bezpieczna, powietrze i gleby czyste, przyroda chroniona i dostępna, a biznes i rolnicy – traktowani uczciwie wobec zewnętrznej konkurencji. Chroniąc klimat, przyrodę i środowisko właśnie o to walczymy”.
Europa już dziś doświadcza kryzysów środowiskowych; pożarów, powodzi, fal upałów i susz. Takie ekstremalne zjawiska pogodowe zagrażają bezpieczeństwu, windują ceny żywności, czy utrudniają dostęp do wody.
– „Aby sprostać tym wyzwaniom, Unia Europejska musi nie tylko dalej wdrażać Zielony Ład, ale też przekonać obywateli, że ich zdrowie i zdrowie planety trzeba chronić systemowo” – podsumowuje Jędrasik.
Ważny apel przed eurowyborami
W czerwcu 2024 r. obywatele i obywatelki UE wybiorą nowych posłów i posłanki do Parlamentu Europejskiego. Będą oni kształtować politykę UE w ciągu najbliższych pięciu lat, wywierając bezpośredni wpływ na zdrowie ludzi i stan środowiska. Kryzys związany z klimatem, bioróżnorodnością i zanieczyszczeniami oraz rosnące koszty życia oznaczają, że zapewnienie ludziom prawa do czystego i zdrowego środowiska nigdy nie było tak ważne. Wybrane przez nas osoby będą wyznaczać kierunek rozwoju UE na kolejne dekady. Ich decyzje będą miały wpływ na obecne i przyszłe pokolenia.
„Dziś świat, Europa i Polska już doświadczają kryzysów środowiskowych: pożarów, powodzi, śmiercionośnych fal upałów i susz. Takie ekstremalne zjawiska pogodowe zagrażają naszemu bezpieczeństwu, windują ceny żywności, czy utrudniają dostęp do czystej wody. Aby zapewnić sobie bezpieczną przyszłość, musimy działać! W przeciwnym razie nasza planeta przestanie nadawać się do życia” – czytamy w dokumencie przygotowanym przez ClientEarth.
Twoja planeta. Twoja Unia. Twój wybór
Aby sprostać temu wyzwaniu, potrzebujemy Unii Europejskiej, która wspiera ludzi i wzmacnia gospodarki. Musimy zmienić sposób podejmowania decyzji oraz zacząć pociągać decydentów do odpowiedzialności. Oznacza to uwzględnianie ochrony środowiska we wszystkich procesach decyzyjnych, przepisach i instytucjach. Umieszczenie środowiska, zdrowia i sprawiedliwej transformacji w centrum uwagi przy podejmowaniu decyzji zagwarantuje kompleksowe podejście do rozwoju w całej UE i pozwoli uniknąć podejmowania decyzji kosztem ludzi i natury. Wdrożenie tych zasad zmieni sposób zarządzania firmami, sposób dokonywania inwestycji oraz sposób wykorzystywania zasobów naturalnych.
„Zaczęliśmy już rozumieć nasze relacje z naturą i podejmować działania transformacyjne. Pięć lat temu Komisja Europejska stwierdziła, że przyszłość Europy zależy od zdrowej planety. Unia przyjęła Europejski Zielony Ład – zestaw ambitnych przepisów i polityk, których celem jest odbudowa i ochrona naszego środowiska z myślą o długoterminowych korzyściach dla ludzi. Europejski Zielony Ład rozpoczął znaczące zmiany, stawiając środowisko i ludzi na czele listy priorytetów. Dziś jednak musimy wypełnić luki w Zielonym Ładzie, zadbać o jego pełne wdrożenie i egzekwowanie oraz zagwarantować, że będzie sprawiedliwy społecznie” – przestrzegają autorzy publikacji „Twoja planeta. Twoja Unia. Twój wybór”.
Instytucje europejskie mają już podstawy prawne, by dokonać tej transformacji. Jeden z podstawowych tekstów prawnych UE, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), stwierdza, że „przy ustalaniu i wdrażaniu polityk i działań Unii (…) muszą być brane pod uwagę wymogi ochrony środowiska”. Nadszedł czas, aby decydenci poważnie podeszli do tego obowiązku.
Aby tak się stało, eksperci fundacji proponują wdrożenie poniższych postulatów:
Instytucje
→ Nominowanie Wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej ds. Ludzi i Środowiska, którego rolą będzie pilnowanie realizacji zobowiązań klimatycznych, przyrodniczych i społecznych Europejskiego Zielonego Ładu, a także włączanie ich do wszystkich procesów decyzyjnych UE. Wiceprzewodniczący będzie odpowiedzialny za spójność i planowanie wdrożenia Europejskiego Zielonego Ładu.
Budżet i finansowanie
→ Przegląd funduszy UE i zakończenie wsparcia finansowego dla paliw kopalnych, branż energochłonnych i innych szkodliwych dla środowiska działań. Zwiększenie wsparcia dla sprawiedliwej transformacji oraz zastosowanie zasady „zanieczyszczający płaci”. Egzekwowanie:
Egzekwowanie
→ Znaczne zwiększenie zasobów przeznaczonych na wdrażanie przepisów o ochronie środowiska przez organy wykonawcze, zarówno na poziomie UE, jak i krajowym.
Odpowiedzialność
→ Wzmocnienie demokracji środowiskowej w celu utrzymania dostępu do informacji i dostępu do wymiaru sprawiedliwości, aby umożliwić społeczeństwu obywatelskiemu udział w egzekwowaniu odpowiednich przepisów prawa.
Pełna treść dokumentu znajduje się na stronie fundacji.